İdrar yolu enfeksiyonunun tanısı

İdrar yolu enfeksiyonunun tanısı ve şiddetinin belirlenmesi için tetkikler yapılır. Komplike veya tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu olan birisinde kolaylaştırıcı risk faktörlerinin varlığı araştırılmalıdır.

İdrar yolu enfeksiyonu için temel testler

1. İdrar testi

İYE için en önemli tarama testi idrar tetkikidir. Sabah ilk idrar, bu test için tercih edilir. İdrarın mikroskopik değerlendirmesinde bol miktarda beyaz kan hücrelerinin varlığı İYE düşündürür.

İdrarda beyaz kan hücrelerinin olması idrar yollarında iltihabi bir reaksiyon olduğunu gösterir, ancak olmaması İYE’yi dışlamaz.

Özel idrar çubuk testleri (lökosit esteraz ve nitrit) evde veya muayenede İYE tarama testi olarak kullanışlıdır.  Pozitif olması İYE olduğunu düşündürür ve bu hastalarda ileri tetkik gereklidir. Renk değişikliğinin derecesi idrardaki bakteri sayısı ile orantılıdır.

2. İdrar kültürü ve duyarlılık testi

İYE tanısında altın standart test idrar kültürüdür ve antibiyotik tedavisi öncesi yapılmalıdır. Komplike veya dirençli İYE’de ve bazen de klinik idrar yolu enfeksiyonu doğrulanmasında idrar kültürü yapılması önerilir.

İdrar kültürü, 48-72 saat içerisinde sonuçlanır. Bu testin sonucunun geç çıkması en önemli dezavantajıdır. İdrar kültürü ile enfeksiyona neden olan bakteri laboratuvar ortamında çoğaltılarak tespit edilebilir. İdrar kültürü sonucu aynı zamanda üretilen bakterinin hangi antibiyotiğe duyarlı veya dirençli olduğunu da gösterir. Bu da doktorun doğru antibiyotiği seçebilmesine olanak sağlar.

İdrar örneğine bulaşı engellemek için hastadan öncelikle genital bölgesini temizlemesi ve orta akım idrarını steril bir kaba yapması istenir. İdrar kültürü için örnek alımında diğer yöntemler, pubik bölge üzerinden iğne ile idrar alınması ve kateterden veya steril torba idrar örneğidir.

3. Kan testleri

İYE olan bir hastada genellikle tam kan sayımı (CBC), üre, kreatinin, glikoz ve c-reaktif protein gibi kan testleri yapılır.

Risk faktörleri veya kolaylaştırıcı faktörleri saptamaya yönelik testler

Eğer enfeksiyon tedaviye yanıt vermiyor veya enfeksiyon tekrarlıyor ise altta yatan kolaylaştırıcı neden veya risk faktörü saptamak için aşağıda verilen ileri testlerin yapılması gereklidir:

1. Ultrason ve direk karın grafisi
2. Karın BT’si veya MRI.
3. İşeme sistoüreterogram (VCUG).
4. İntravenöz ürografi (IVU).
5. Tüberküloz için mikroskopik idrar tetkiki.
6. Sistoskopi – özel aletler kullanılarak üroloji uzmanı tarafından idrar torbası içerisine bakılma işlemi.
7. Kadın doğum muayenesi.
8. Ürodinami testi.
9. Kan kültürleri.